De 10 meest opmerkelijke ontwikkelingen in onderwijs

Het Nederlandse onderwijs is volop in ontwikkeling. Grote veranderingen zijn net doorgevoerd of staan op stapel. De eerste zes maanden van 2015 staan dan ook bol van het onderwijsnieuws. De Nationale Onderwijsgids heeft de tien meest opmerkelijke ontwikkelingen van 2015 op een rij gezet.

10. 225 jaar dovenonderwijs in Nederland

Dit jaar bestaat het onderwijs voor doven en slechthorenden in Nederland 225 jaar. Dit bijzondere jubileum wil de stichting Kentalis, specialist in onder meer onderwijs en zorg aan kinderen met een auditieve beperking, niet ongemerkt voorbij laten gaan. Het hele jaar staat volgepland met speciale activiteiten. Ter gelegenheid van het 225-jarig bestaan sprak de Nationale Onderwijsgids met voorzitter Henk Bakker over het verleden, de toekomst en de kracht van Kentalis: “Ik ben heel trots dat we 225 jaar hebben bereikt en het ook kunnen vieren”.

De start van de festiviteiten was op 19 januari in Groningen. Daar richtte de Waalse predikant Henri Daniel Guyot in 1790 het eerste instituut voor doven op. Zijn pionierswerk is twee eeuwen later uitgegroeid tot een landelijke organisatie die naast onderwijs ook onderzoek doet en zorg aanbiedt. Het doveninstituut van Guyot was de eerste rechtsvoorganger van Kentalis, maar de stichting beperkt zich niet langer tot dovenonderwijs. Ook kinderen, jongeren en volwassenen met een andere communicatieve stoornis, zoals blindheid of een taalontwikkelingsstoornis, kunnen bij Kentalis terecht.

Het jubileum van Kentalis wordt onder meer gevierd met een jubileumboek en de opening van het Museum voor Dovenonderwijs. Het boek 'Bevrijdend gebaar' vertelt het (deels geromantiseerde) verhaal van Guyot en zijn drijfveren om onderwijs op te zetten voor dove kinderen. Het boek is speciaal voor het 225-jarig bestaan voor een derde maal herdrukt.

9. Docenten boos over omkeren correctievolgorde examens

Enkele weken voordat de centrale examens in het voortgezet onderwijs weer van start gaan, maakt staatssecretaris Dekker van Onderwijs bekend dat de examens vanaf 2016 op een andere manier nagekeken gaan worden. Nu worden examens eerst door de eigen docent van het betreffende vak beoordeeld en daarna ter controle nog een keer door een docent van een andere school. Dekker wil deze correctievolgorde omdraaien om onzorgvuldigheid tegen te gaan.

Aanleiding voor het plan van Dekker is de ophef van twee jaar geleden over een onderzoek van toetsinstituut Cito. Daaruit zou zijn gebleken dat docenten te coulant zijn bij het nakijken van examens van de eigen leerlingen. Middelbare schooldocenten reageren verontwaardigd op het voorstel van Dekker. Ze zien de nieuwe maatregel als een uiting van wantrouwen tegen de beroepsgroep. Een petitie tegen het voorstel wordt door ruim 7500 leerkrachten ondertekend en de Algemene Onderwijsbond (AOb) stuurt een brandbrief aan de Kamer.

Volgens het ministerie van Onderwijs zou uit een pilot die de VO Raad op 10 middelbare scholen hield blijken dat docenten een voorstander zijn van de omgekeerde correctievolgorde. Volgens de AOb stond slechts 17 procent van de 39 docenten die meededen aan het experiment positief tegenover het plan. Uit een enquête van de Algemene Onderwijsbond (AOb) blijkt dat zo'n driekwart van de 2753 ondervraagde docenten tegen omkering van de correctievolgorde is. In juni besluit Dekker om het plan met een jaar uit te stellen om recht te doen aan de zorgen en bezwaren die zijn geuit door docenten en vakbonden.

8. Charlie Hebdo en radicalisering in de klas

Met de aanslagen op de redactie van Charlie Hebdo in Parijs nog vers in het geheugen, presenteert staatssecretaris Dekker van Onderwijs de tweejaarlijkse veiligheidsmonitor aan de Tweede Kamer. Daaruit blijkt dat zo'n vier procent van de schoolleiders zegt dat religieus extremisme op hun school voorkomt. Dekker stelt dat er meer aandacht moet komen voor de aanpak van radicalisering op school.

Na de conferentie van Europese onderwijsministers in maart in Parijs concludeert minister Bussemaker van Onderwijs dat Nederland voorop loopt in de begeleiding van radicaliserende jongeren. Toch vindt de VVD de aanpak op veel scholen te licht. Zo wil de partij dat docenten eerder de wijkagent of de Algemene en Inlichtingen- en Veiligheidsdienst inschakelen. Bussemaker kondigt een proef aan waarin extra ondersteuning wordt geboden aan scholen om te voorkomen dat jongeren gaan radicaliseren. De proef bestaat voornamelijk uit trainingen voor schoolbesturen en docenten en debat- en burgerschapsactiviteiten voor leerlingen. Eerder kondigde de minister al plannen aan voor een telefonische hotline en een landelijk interventieteam. De proef voor extra ondersteuning start dit najaar in twee gemeenten en wordt vanaf januari 2016 in nog eens zestien andere gemeenten doorgevoerd.

Stichting School & Veiligheid helpt scholen met vragen over radicalisering. Directeur Klaas Hiemstra legt in dit interview uit wat de stichting allemaal doet.

7. Plan voor maatwerkdiploma met groot enthousiasme ontvangen door Kamer

Het huidige onderwijssysteem in Nederland is niet meer van deze tijd, aldus Paul Rosenmöller van de VO Raad. Al eerder kwam hij met zijn idee naar buiten om, net als in Groot-Brittannië en de VS, een zogenoemd maatwerkdiploma in te voeren, maar nu met gevolg. De politiek reageert enthousiast en buigt zich over het plan.

Het idee is dat leerlingen niet langer alle vakken op hetzelfde niveau hoeven te volgen. “Leerlingen moeten zich niet aan de structuur van de school aanpassen, maar de structuur van de school moet zich aan de leerling aanpassen”, vindt Rosenmöller. Het maatwerkdiploma houdt in dat leerlingen vakken kunnen volgen op het niveau dat voor dat vak past bij hun mogelijkheden.

Hogescholen en universiteiten zijn niet erg blij met het plan. Zij voorzien grote problemen met de aansluiting op het vervolgonderwijs. Van de MBO Raad krijgt Rosenmöller echter wel bijval. In een interview met de Nationale Onderwijsgids vertelt voorzitter Jan van Zijl dat de vroegselectie in het voortgezet onderwijs al jaren voor problemen zorgt in het beroepsonderwijs.

Begin juni schrijft staatssecretaris Dekker aan de Kamer dat hij het maatwerkdiploma serieus in overweging neemt nu ook de Onderwijsinspectie heeft geconcludeerd dat het Nederlandse onderwijsstelsel niet flexibel genoeg is. De Onderwijsraad krijgt de opdracht om de 'flexibilisering van eindtoetsing in primair en voortgezet onderwijs' nader te onderzoeken. De resultaten worden deze zomer verwacht.

6. Middelbare scholen hebben geen vertrouwen in schooladvies

Dit jaar is voor het eerst het advies van de basisschool leidend voor het niveau waarop leerlingen instromen op het voortgezet onderwijs. Veel middelbare scholen zijn daar niet blij mee. Middelbare scholen hebben weinig op met het schooladvies. Het advies van de basisschool is bindend; middelbare scholen mogen een leerling niet op een lager niveau plaatsen.

Bij de Landelijke Ouderraad en de PO Raad komen in de loop van het jaar meldingen binnen dat scholen toch onder het advies uit proberen te komen. Uit een steekproef van de Onderwijsinspectie blijkt dat in slechts één op de elf onderzochte regio's alleen naar het schooladvies wordt gekeken bij toelating tot het voortgezet onderwijs. Scholen vragen ouders bijvoorbeeld om de resultaten van een IQ-test of de score op de Entreetoets uit groep 7 omdat zij het advies van de basisschool niet vertrouwen. Ook zijn er enkele gymnasia in Amsterdam die extra eisen stellen en onderling afspraken maken over hun selectiebeleid. Leerlingen met een vwo-advies kunnen dan toch nog worden afgewezen.

Staatssecretaris Dekker van Onderwijs noemt deze gang van zaken onacceptabel en grijpt in. Scholen die proberen het schooladvies te omzeilen, zullen worden gekort op hun subsidie.

Benieuwd naar de top vijf meest opmerkelijke ontwikkelingen in onderwijs van 2015? Volgende week leest u ze hier, op de Nationale Onderwijsgids.