Ter verduidelijking: bovenstaande tekst is gegenereerd door een zogenaamde chatbot die ChatGPT is genoemd en komt dus niet uit het brein van de schrijver van deze column. Deze chatbot is de nieuwste vorm van Artificial Intelligence (AI), ook wel kunstmatige intelligentie genoemd. De applicatie heeft de wereld, vlak voor het nieuwe jaar begon, versteld laten staan van zijn kunsten. We hadden immers niet in zo’n sneltreinvaart zien aankomen dat een dergelijk programma ons leven en werken zou kunnen gaan verrijken en verarmen, het ons makkelijker en moeilijker zou gaan maken en dat we opgetogen, nieuwsgierig en sceptisch tegelijkertijd zouden zijn over deze technologische ontwikkeling.

Goed gesprek

Veel meer dan een account aanmaken, bewijzen dat ik geen robot ben - de ironie! - en een zoekterm (schrijf een column van ongeveer 150 woorden in het Nederlands over ChatGPT) invullen in de zoekbalk van het programma was niet nodig om binnen tien seconden de cursief gedrukte tekst aan het begin van dit stuk in beeld te krijgen. De chatbot beroept zich vervolgens razendsnel op alle data die voorhanden is op het wereldwijde web om tot een samenhangende tekst te komen. Jan Scholtes is bijzonder hoogleraar text-mining bij Maastricht University en is erg onder de indruk van het programma, zei hij eerder. Hij spreekt van ‘een ware doorbraak’ en ‘een technische sprong’. Het grote gewin van de nieuwste chatbot is volgens Scholtes dat we er een goed gesprek mee kunnen voeren binnen onze eigen normen en waarden. Zo zal ChatGPT geen racistische of grove taal spreken en geen tips geven hoe je bijvoorbeeld iemand kan vermoorden.

Menselijke interactie

De chatrobot heeft in een mum van tijd voor elkaar gekregen wat een mens in een heel leven niet zal lukken. Namelijk alles (denken te) weten. Het is dan ook een uitdaging om de mogelijkheden te verkennen en deze techniek te gaan zien als een potentieel, cognitief verlengstuk van ons mens-zijn. Hierbij zullen alertheid en zelfreflectie echter zeer gewenst blijven en moeten we niet in de verleiding komen om massaal achterover te gaan leunen. Te veel afhankelijkheid zou namelijk kunnen gaan leiden tot vervlakking, afnemende verantwoordelijkheden en minder eigenheid en creativiteit. En tevens: wat zal een alwetende online robot ervan vinden als er mensen in bepaalde functies in meer of mindere mate overbodig dreigen te worden doordat efficiëntie, en evenredig hieraan ook financieel gewin, mogelijk de boventoon zal gaan voeren?
Ik denk dat ChatGPT bepaalde functies overbodig kan maken als de focus op efficiëntie gaat, maar ik ben ook bezorgd dat dit ten koste kan gaan van de menselijke interactie en de menselijke aanwezigheid in de communicatie. Het is belangrijk om een goede balans te vinden tussen efficiëntie en menselijkheid.

Ik geef hem, vooralsnog, een kans.
Pascal Cuijpers

(Docent VO, publicist en auteur)
www.pcuijpers.nl

Door: Nationale Onderwijsgids / Pascal Cuijpers